رویکرد ایران در شکل‌گیری قواعد بین‌المللی عرفی در پرتو اقدامات کمیسیون حقوق بین‌الملل سازمان ملل متحد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 Faculty Member of the Institution for Research and Development in the Humanities (SAMT)

2 عضو هیات علمی. دانشگاه پیام نور. تهران. ایران

چکیده

قواعد عرفی بین‌المللی همواره جایگاه ویژه‌ای در نظام منابع حقوق بین‌الملل داشته و دارند. شکل اولیه قواعد حقوق بین‌الملل مبتنی بر عرف بوده؛ قواعد معاهداتی در اثر رویکرد کشورها تبدیل به قواعد عرفی شده و تعهدات معاهداتی را برای دولت‌های غیرعضو الزام‌آور می‌سازند؛ با تحولات روز انطباق می‌یابند و در نهایت، این که در زمان حیات معاهدات و حتی با اختتام حیات معاهدات، به حیات خود ادامه می‌دهند. از این رو، می‌توان قاعده عرفی در حقوق بین‌الملل را از یک سو، «قاعده طلایی» حقوق بین‌الملل و از سوی دیگر، «عنصر نامیرای منابع حقوق بین‌الملل» نامید. توجه به موازین شکل‌گیری این منبع مهم تا سال‌ها در اولویت کمیسیون حقوق بین‌الملل جهت انجام طرح مطالعاتی ذیربط قرار نداشت. در سال 2012 این مهم صورت گرفت و در اثر انتشار گزارش‌های گزارشگر ویژه طرح مزبور، کشورهای مختلف از جمله ایران نیز در کمیته ششم مجمع عمومی مواضع خود را در خصوص ابعاد مختلف این گزارش‌ها و محصول نهایی این طرح مطالعاتی ابراز نمودند. مطالعه رویکرد ایران نسبت به گزارش‌های کمیسیون حقوق بین‌الملل که موضوع اصلی مقاله حاضر را تشکیل می‌دهد، نشانگر رویکرد احتیاطی ایران در مواجهه با جوانب مختلف قاعده عرفی حقوق بین‌الملل از جمله اثر عدم اقدام در شکل‌گیری رویه دولتی و اعتقاد حقوقی و شرایط حاکم بر نهاد معترض مستمر در فرایند شکل‌گیری قاعده عرفی حقوق بین‌الملل می‌باشد.

کلیدواژه‌ها